Opinie: Betrek altijd de buurt bij ruimtelijke plannen

Dossier: Moskoupleats

Dit artikel is beschikbaar in zowel het Nederlands als het Fries:

Nederlands: Betrek altijd de buurt bij ruimtelijke plannen
- Onlangs heeft de gemeenteraad van Heerenveen groen licht gegeven voor de komst van een woonzorgcomplex in de Moskoupleats in Katlijk. De raad heeft hiervoor de bestemming gewijzigd van ‘woondoeleinden’ naar ‘maatschappelijke voorzieningen’. Geheel legitiem volgens de Wet ruimtelijke ordening (Wro). De FNP heeft als enige partij tegen dit voorstel gestemd. Onze reden: sociaal-ruimtelijk argumenten. Er was te veel weerstand en te weinig draagvlak binnen het dorp en onder omwonenden. Volgens de FNP kan een plan niet goedgekeurd worden alleen omdat het binnen de ruimtelijke kaders van bestaande wetten valt, terwijl de negatieve sociale impact te groot is.
  
  Wanneer een project als de Moskoupleats wordt opgestart, hebben omwonenden hier een gevoel bij. Dit kan zowel positief als negatief zijn. Mensen kijken wat het gevolg van plannen zijn voor hun welzijn en woongenot en dat van hun buurt- en dorpsgenoten. Dit gaat verder dan ruimtelijke kaders. Het gaat om zaken als draagvlak, sociale cohesie en het gevoel van veiligheid, privacy, overlast en leefbaarheid. Dit noem ik de sociaal ruimtelijke argumenten. En deze argumenten zouden een belangrijkere plek moeten krijgen binnen de ruimtelijke besluitvorming.
  
  Sociaal ruimtelijke argumenten van omwonenden en belanghebbenden zijn eenvoudig in kaart te brengen. Initiatiefnemers: zorg ervoor dat ze vanaf het begin goed worden betrokken bij ruimtelijke plannen. Wees eerlijk en open over nieuwe plannen. Organiseer bijeenkomsten met omwonenden al in een vroeg stadium. Luister naar omwonenden. Geef ze een platform. En wees duidelijk over de manier waarop hun input wordt meegenomen in de plannen. Participatie gaat uiteindelijk niet om gelijk krijgen. Het gaat erom om samen te kijken naar goede en minder goede kanten van plannen, naar mogelijkheden en bezwaren. Wanneer iedereen zich gehoord en gekend ziet in nieuwe plannen, ontstaat er begrip en draagvlak. Ook wanneer de uitkomst niet geheel is wat iemand wil.
  
  Helaas blijkt de praktijk weerbarstiger. In de drie jaar dat ik raadslid ben, heb ik te vaak zien gebeuren dat de buurt, wijk en omwonenden niet goed werden meegenomen. Gevolg: gebrek aan draagvlak in de buurt en boze en teleurgestelde omwonenden. En dit is jammer. Het gevoel van omwonenden is mijns inziens erg belangrijk. Hun directe leefomgeving wordt tenslotte aangetast. Initiatiefnemers lijken zich hiervan vaak te weinig bewust.
  
  Maar soms gaat het wel goed. Een voorbeeld dat mij altijd bij zal blijven komt uit Utrecht, waar ik ooit fractiemedewerker was. Een zorgaanbieder had daar plannen voor zelfstandige wooneenheden voor jongvolwassenen met sociale problemen in een gewone woonwijk. Een vorm van begeleid wonen. De hele buurt stond op z’n achterste poten. Waarom? Angst voor het onbekende. Enkele informatieavonden verder, waarop flink werd gediscussieerd, was de lucht geklaard. De buurt wist wat de plannen echt inhielden en kon zich erin vinden. En de initiatiefnemer deed een aantal toezeggingen naar de buurt om zorgen weg te nemen. De bezwaren waren zo beheersbaar geworden.
  
  Gek genoeg lijken initiatiefnemers zich te weinig bewust van de meerwaarde van participatie. Omwonenden en lokale organisaties hebben vaak echt iets te melden en komen vaak met goede ideeën. Enkele jaren geleden bleek dit duidelijk uit het rapport van Rijkswaterstaat over de meerwaarde van participatie bij infrastructurele projecten. En afgelopen week zagen we dit nog dichter bij huis: het participatietraject voor de afrit Heerenveen-Oranjewoud heeft geleid tot een veilige verkeersoplossing waarin alle partijen zich kon vinden.
  
  Maar waarom gaat het betrekken van omwonenden en belanghebbenden dan toch zo vaak mis? Dit komt hoofdzakelijk door de huidige ruimtelijke kaders, de Wet ruimtelijke ordening. Hierin worden sociaal ruimtelijke argumenten helaas niet meegenomen. De Wro voorziet namelijk alleen in ruimtelijke toetsen zoals luchtkwaliteit, water en externe veiligheid. Als raadsleden staan we wat dat betreft vrij machteloos als plannen ruimtelijk wel kloppen maar het ontbreekt aan draagvlak of participatie. Wat wel kan, en wij iedere keer doen, is erop hameren dat de participatie beter moet. En soms, zoals in het geval van de Moskoupleats, de sociaal- ruimtelijk argumenten zwaarder laten wegen dan de ruimtelijke onderbouwing.
  
  Gelukkig verandert er op dit vlak veel als de nieuwe Omgevingswet in werking treedt, waarschijnlijk op 1 januari 2022. In die nieuwe wet krijgen omwonenden en belanghebbenden wél de stem die ze verdienen. ‘Participatie’ en ‘draagvlak’ worden een belangrijk onderdeel van het ruimtelijk afwegingskader. Of het nu gaat om de plaatsing van een grote uitbouw aan een huis, de vestiging van een zorgcomplex of de herinrichting van een rotonde, de initiatiefnemers moeten aantonen direct betrokkenen voldoende te hebben meegenomen in het proces.
  
  De raad heeft een flinke invloed op de kaders die vooraf worden meegegeven rond participatie. En hoe zwaar die participatie telt in de uiteindelijke afweging. Sociaal ruimtelijk argumenten krijgen dan eindelijk de volwaardige plek die ze verdienen binnen de ruimtelijke besluitvorming. Een grote winst voor omwonenden en belanghebbenden.
  
  Totdat de nieuwe Omgevingswet in werking treedt, zal de FNP de sociaal-ruimtelijke kant van de ruimtelijke besluitvorming stevig in de gaten blijven houden en iedere keer op het belang van goede participatie blijven hameren. We blijven een lans breken voor omwonenden en belanghebbenden.
  
  Erik de Swart is raadslid voor de FNP in Heerenveen
Frysk:Jou sosjaal-romtlike arguminten in folslein plak by romtlike beslútfoarming
- Foarige wike hat de gemeenteried fan it Hearrenfean grien ljocht jûn foar in wensoarch kompleks yn de Moskoupleats yn Ketlik. De ried hat de bestimming “Woondoeleinden’ hjirfoar wizige nei “Maatschappelijke voorzieningen”. Hielendal legitym neffens de Wet Romtlike Oardering (Wro). Dochs hat de FNP as ienige partij tsjin dit útstel stimt. Wêrom? Omdat der in soad wjerstân wie en te min draachflak yn it doarp en by de omwenners. Neffens de FNP mei in plan net goedkart wurde allinnich omdat it binnen de romtlike kaders fan besteande wetten falt. Sosjaal-romtlike arguminten moatte ek meinaam wurde en liede kinne ta negatyf advys as negative sosjale impact te grut is.
  
  As in projekt lykas de Moskoupleats presintearre wurdt ha omwenners dêr fansels in gefoel by. Dit kin posityf mar ek negatyf wêze. Minsken sjogge foar har wat it gefolch fan de plannen wêze kin foar har eigen wolwêzen, wat foar effekt de plannen ha kin op har wensituaasje en dy fan de hiele buert. Dit giet fierder as romtlike kaders allinnich. It giet om saken as draachflak, sosjale koheezje, feiligens, privacy, oerlêst en dêrmei oer leefberens. Dit binne neffens de FNP fraksje de sosjaal-romtlike arguminten dy’t in folle wichtiger plak krije moatte binne de romtlike beslútfoarming
  
  Dit soart arguminten binne ienfâldich yn kaart te bringen. Soargje der bygelyks foar dat boargers fan it begjin ôf goed belutsen wurde by de plannen, wês earlik en iepen en organisearje yn in ier stadium al gearkomsten mei de direkte omwenners. Jou de mienskip it platfoarm dat it fertsjinnet en wês transparant oer harren mooglike ynbring yn de plannen. Partisipaasje giet úteinlik net om it krijen fan jo gelyk, it gie derom dat der mei-inoar sjoen wurdt nei de goeie en minne kanten fan plannen, nei mooglikheden en beswieren. Wannear elkenien har of him heart fielt by nije plannen ûntstiet der begryp en draachflak. Ek as de útkomst net is wat elkenien wol.
  
  Blykber is dit makliker sein as dien. Yn de trije jier dat ik no riedslid bin ha ik te faak sjoen dat de mienskip net goed meinaam wurdt, oan de sydline stiet. Mei as gefolch: net genôch draachflak en lilke en teloarstelde omwenners. Dat is spitich, it hoecht net sa. Lit dúdlik wêze foar inisjatyfnimmers en plannemakkers dat it gefoel fan de boarger foarop moat.
  
  Gelokkich giet it ek wolris goed. In moai foarbyld wat my noch altiten foar de eagen stiet ha ik meimakke yn Utert, wêr’t ik ea fraksjemeiwurker wie. In soarchoanbieder hie plannen foar de realisaasje fan selsstannige wenten foar jong folwoeksenen mei sosjale problemen yn in wenwyk. It moast in foarm fan begeliedend wenjen wurde. De hiele buert wie poer. Wêrom? Benaudens foar it ûnbekende. Nei in pear ynformaasjejûnen wêr’t flink diskusjearre wurden is, wie de loft klearre. De buert wist wat de plannen echt wiene en koe har der yn fine. De ynisjatyfnimmer die in tal fan tasizzings nei de buert om de soargen fuort te nimmen. De beswieren wiene no behearsber wurden.
  
  Frjemd mar ynisjatyfnimmers lykje harren somtiden net bewust fan de mearwearde fan goeie partisipaasje. Omwenners en lokale organisaasjes ha faaks wol wat te melden en komme faak ek mei goeie ideeën. Inkelde jierren ferlyn die dit ek dúdlik bliken yn it rapport fan Rykswettersteat oer de mearwearde fan partisipaasje by ynfrastrukturele projekten. Dizze wike seagen wy dat ticht by hûs. It partisipaasje trajekt foar de ôfslach it Hearrenfean Oranjewâld hat soarge foar in feiliger ferkearsoplossing wêr’t alle partijen har yn fine koene.
  
  Mar wêrom giet it dan dochs noch sa faak mis? Dit komt foaral troch de hjoeddeistige romtlike kaders, de Wet Romtlike oardering (Wro). Hjiryn wurde sosjaal romtlike arguminten spitigernôch net meinaam. De Wro brûkt allinnich romtlike toetsen krekt as de kwaliteit fan de ljocht, wetter en eksterne feilichheid. As riedsleden steane wy machteleas as plannen romtlik klopje mar it oan draachflak en partisipaasje ûntbrekt. Wat wol kin, en wat de FNP elke kear wer docht, is der op hammerjen bliuwe dat de boargerpartisipaasje better moat en roppen bliuwe dat somtiden, krekt as by de Moskoupleats, de sosjale arguminten swierder wage moatte as de romtlike ûnderbouwing.
  
  Mei de nije omjouwingswet liket der ferbettering te kommen. Wierskynlik fan 1 jannewaris 2022 ôf. Yn de nije wet krije omwenners en belanghawwenden fan nije romtlike plannen wol de stim dy’t se fertsjinje. “Partisipaasje” en “draachflak”wurde in wichtich ûnderdiel fan it romtlike ôfwagingsramt. Sawol by de realisaasje fan in grutte útbou fan in wenning, de fêstiging fan in soarch kompleks of de werynrjochting fan in rotonde. De ynistjatyfnimmers moatte direkt belutsenen foldwaande mei nimme yn it proses.
  
  De ried hat in grutte stim yn it kapittel op it fêststellen fan de kaders dy’t yn it foar meijûn wurde op it mêd fan partisipaasje en dêrmei de wize wêrop partisipaasje meinaam wurd yn de úteinlike beslútfoarming. In grutte winst foar omwenners.
  
  Oant de nije omjouwingswet hantearre wurdt, sil de FNP de sosjaal romtlike kant fan de romtlike beslútfoarming yn de gaten hâlde en elke kear op it belang fan goeie partisipaasje wize. We bliuwe ús hurd meitsjen foar de boarger.
  
  Erik de Swart is riedslid foar de FNP in it Hearrenfean

Reageer >>