De Thomastsjerke in Ketlik
De plaatsnaam Katlijk (Fries: Ketlik) heeft vermoedelijk te maken met twee woorden. Het woord kat, dat staat voor armoedige grond en het woord leek of leke, dat verwijst naar een beek die vanuit de Tsjonger door het gebied stroomde.De Thomastsjerke (Thomaskerk) is rond 1525 gebouwd. Door de grote armoede onder de bevolking was er geen ruimte voor de bouw van een toren en werd in plaats daarvan een klokkenstoel gebouwd. De kerk werd gebouwd met rooswinkels. Een baksteen van een fijner formaat dan de toen gangbare kloostermop.
In de 17e eeuw werd de westelijke muur vernieuwd. In de 18e eeuw werden aan weerskanten van de kerk steunberen geplaatst. Hierdoor werden de Noordelijke en Zuidelijke muur in zes gelijke vlakken (traveeën) verdeeld.
Een tongewelf beschermt het inwendige van de kerk tegen slechte weersomstandigheden. Een tongewelf is typerend voor een Romaanse bouwstijl en kan worden gezien als een halve cirkel in de lengterichting boven op de kerk.
De 17e-eeuwse preekstoel is gesneden in een stijl die we vaker in deze periode binnen Friesland tegenkomen. Op de hoeken staan Ionische zuilen en een boogvormen omlijsten de panelen. Ter hoogte van het koor (plaats waar het altaar zich bevindt) is een ruimte in de muur waar de kelk, de ciborie en het wierookvat kunnen worden opgeborgen. Er zijn ook nog twee nissen (boogvormige ruimtes) naast de preekstoel, vermoedelijk om steen (lees: kosten) te sparen bij de bouw en als versiering.
De klokkenstoel
De klokkenstoel stond in eerste instantie op het kerkhof naast de kerk geplaatst. Er hebben twee klokken gehangen die in 1752 door Cyprianus Crans Jansz. In Amsterdam zijn gegoten. In 1930 werd de klokkenstoel vernieuwd en kwam deze op haar huidige locatie te staan. In 1943 zijn de klokken verwijderd door de Duitsers en in 1952 kwamen er twee nieuwe klokken. De functie van de klokkenstoel blijft belangrijk voor het beluiden van droevige en feestelijke evenementen.Jaarlijks wordt tussen 21 December en 31 December de traditie van sint-Thomasluiden geëerd. Een traditie die met name in het Zuidoosten van Friesland in stand wordt gehouden. Dit gaat gepaard met wedstrijden. Iedereen die ‘zin’ heeft om een ruk aan de luidklokken te geven is welkom. Het doel is de kwade geesten te verdrijven die tijdens deze dagen rond waren.
In 1978 werd ontdekt dat de kerk niet op een terp, maar op een bult vast veen is gebouwd. Uniek voor de omgeving en interessant voor onderzoekers. Het gaf een beeld van de samenstelling van het veen zoals het overal zal zijn geweest in Heerenveen en omgeving voor men begon met afgraven van het turf.
Natuurlijk is er geen sprake van een ongelovige Thomas in Katlijk. Anno 2022 kent de Thomastsjerke een hechte geloofsgemeenschap waar naast kerkdiensten ruimte is voor een rijk scala aan cultuuruitingen.
*Bron: PDF Sytske Kooij-Jacobsma, februari 2015, met medewerking van Ritske Boonstra en Eesger Toering.
Dit artikel is voor het eerst verschenen in de krant Groot Heerenveen >>
